1. Protein niệu (protein trong nước tiểu) là gì?
Protein niệu là cụm từ để chỉ sự có mặt của protein trong nước tiểu. Bình thường trong nước tiểu không có hoặc có rất ít protein do cơ chế tái hấp thu protein ở thận.
Protein niệu sinh lý là khi mức protein xuất hiện trong nước tiểu dưới 30mg/24 giờ, với microalbumin ( là protein niệu vi thể ) niệu từ 30-300mg/ 24 giờ.
2. Tại sao protein trong nước tiểu lại tăng?
Có rất nhiều nguyên nhân khiến cho protein trong nước tiểu tăng, điển hình gồm:
2.1. Nguyên nhân không do tổn thương thận
Đây là các trường hợp protein niệu lành tính xuất hiện đơn độc không kèm hồng cầu niệu, tăng huyết áp nhưng cần theo dõi cẩn thận và khi có bất thường cần khám lại ngay. Nguyên nhân khiến protein niệu cao ở đây chủ yếu do stress, tiếp xúc môi trường lạnh trong thời gian dài, thể dục quá mức, protein niệu tư thế,...
2.2. Nguyên nhân có thể dẫn đến bệnh về thận
- Thai phụ tăng protein niệu.
- Bệnh lý về thận, hội chứng thận hư.
- Lupus, viêm khớp dạng thấp.
- Tiểu đường, viêm ngoài màng tim, suy tim, tăng huyết áp.
- Bệnh ung thư, bệnh lý về máu.
3. Ý nghĩa, chỉ số của xét nghiệm protein trong nước tiểu
Xét nghiệm này là để phát hiện và/hoặc định lượng protein trong nước tiểu thoát ra ngoài cơ thể qua nước tiểu. Bình thường thì lượng protein toàn phần trong nước tiểu < 150 mg/ngày (24 giờ), Albumin nước tiểu < 30 mg/ngày. Khi xét nghiệm tổng phân tích nước tiểu thường cho kết quả protein niệu âm tính.
Khi thấy có protein trong nước tiểu, có 2 khả năng sau:
- Có thể protein tăng tạm thời ở những trường hợp người đang bị nhiễm trùng, stress, có thai, ăn kiêng, bị cảm lạnh hoặc hoạt động thể lực gắng sức. Ở những trường hợp này, lượng protein trong nước tiểu ít (thường dạng vết).
- Có protein dai dẳng trong nước tiểu, gợi ý có thể có tổn thương tại thận hoặc một số bệnh lý khác đòi hỏi cần thăm khám thêm để tìm nguyên nhân.
4. Các phương pháp xét nghiệm protein nước tiểu
Có vài loại xét nghiệm xác định định lượng protein trong nước tiểu và sử dụng như sau:
- Xét nghiệm bán định lượng protein bằng thanh thử “dipstick”, thử nước tiểu vào buổi sáng hoặc thử nước tiểu lúc bất kỳ. Đây là xét nghiệm thường đã được bao gồm trong xét nghiệm tổng phân tích nước tiểu. Có thể được bác sĩ chỉ định mỗi khi bạn khám sức khỏe, đi khám bệnh hoặc lần xét nghiệm kiểm tra khi trước đã có protein trong nước tiểu. Kết quả xét nghiệm được trả lời dưới dạng “Vết”, “1+”, “2+”, “3+”, “4+”
- Định lượng protein nước tiểu 24 giờ: Làm bằng mẫu nước tiểu thu thập trong suốt 24 giờ, kết quả xét nghiệm là lượng protein được thoát ra nước tiểu trong 24 giờ.
Xét nghiệm này được chỉ định trong trường hợp xét nghiệm nước tiểu bằng thanh thử phát hiện có nhiều protein (≥ 1+) hoặc có protein dai dẳng trong nước tiểu, theo dõi tiến triển hoặc kết quả điều trị bệnh lý tổn thương thận, bệnh lý khác có thoát protein ra nước tiểu.
Cần lưu ý khi xét nghiệm này kết quả chỉ thực sự đúng nếu như toàn bộ lượng nước tiểu trong 24 giờ được thu thập đầy đủ và đúng.
- Định lượng Albumin nước tiểu 24 giờ: Làm bằng mẫu nước tiểu 24 giờ như trên, kết quả xét nghiệm là lượng Albumin được thoát ra nước tiểu trong 24 giờ. Được chỉ định trong trường hợp xét nghiệm nước tiểu bằng thanh thử phát hiện có protein, hoặc để phát hiện sớm tổn thương thận ở những trường hợp bệnh mạn tính có tổn thương cơ quan đích là thận (Ví dụ: Đái tháo đường, Cao huyết áp, Lupus, goute,...). Cũng như xét nghiệm định lượng protein niệu, với xét nghiệm này kết quả chỉ thực sự đúng nếu như toàn bộ lượng nước tiểu trong 24 giờ được thu thập đầy đủ và đúng.
- Tỉ lệ Protein/Creatinin nước tiểu (Viết tắt là UPCR-Urine Protein Creatinin Ratio), tỷ lệ Albumin/Creatinin nước tiểu (Viết tắt là UACR- Urine Albumin Creatinin Ratio): Sử dụng được mẫu nước tiểu lấy ngẫu nhiên (lấy bất cứ lúc nào trong ngày). Xét nghiệm này thay thế được cho xét nghiệm định lượng Protein, Albumin nước tiểu 24 giờ, thuận tiện cho việc lấy mẫu nước tiểu xét nghiệm và không bị ảnh hưởng bởi lượng nước đưa vào cơ thể hoặc sử dụng thuốc lợi tiểu.