Ký sinh trùng sốt rét ở nước ta
Ở nước ta, có hai loại ký sinh trùng sốt rét chính là Plasmodium falciparum và Plasmodium vivax. Plasmodium falciparum hay gây sốt rét ác tính, còn Plasmodium vivax thường gây sốt rét cơn, tuy nhiên vẫn có trường hợp rơi vào ác tính.
Trong vùng dịch tễ sốt rét, việc chẩn đoán bệnh tương đối đơn giản, vì chỉ cần bị sốt rét cơn điển hình thì bệnh nhân sẽ đến ngay trạm y tế để kiểm tra máu và nhận thuốc đặc trị sốt rét.
Tuy nhiên triệu chứng bệnh sốt rét có khi không điển hình hoặc do người nhiễm là người từ nơi khác đến vùng dịch tễ rồi về lại nơi cư trú của mình, khi bệnh nhân sốt, nhập viện sẽ gây khó khăn trong việc chẩn đoán nếu không khai rõ những nơi mình đã đi qua cho bác sĩ khám bệnh. Đã có nhiều trường hợp tử vong rất đáng tiếc do phát hiện trễ.
Xét nghiệm PCR xác định kí sinh trùng sốt rét P.falci
Kĩ thuật sinh học phân tử được áp dụng xác định kí sinh trùng sốt rét là kĩ thuật PCR (Polymerase Chain Reaction).
Nguyên lý kĩ thuật của xét nghiệm dựa trên cơ sở di truyền là ADN, gồm 2 sợi xoắn vào nhau. Mỗi sợi được cấu tạo từ các nhân purin, pyrimidin, một số đường pentoza và H3PO4. Trình tự sắp đặt các nucleotid trên mỗi sợi là riêng biệt đặc hiệu cho từng loài. Dựa vào sự phân tích trình tự sắp xếp các nucleotid mà người ta có thể chẩn đoán được loài.
Trong kĩ thuật PCR người ta sử dụng các vật dò (ADN probe) và dựa trên cơ sở lai ghép ADN mà ở đó 2 sợi bổ sung cho nhau của vòng xoắn ADN được tách rời nhau do hoá học hoặc xử lí nhiệt. Những sợi tách này sau đó được tiếp xúc với ADN probe. Vật dò với kĩ thuật tái tổ hợp ADN, ta có thể nhận được hàng trăm bản sao của trình tự nucleotid đặc hiệu của 1 chủng loại kí sinh trùng sốt rét. Xử lí lần 2 cho phép các mảnh cá thể của vật dò ADN lai với trình tự nucleotid tổng hợp của mẫu thử nghiệm tái tạo vài lần nữa trạng thái bình thường của vòng xoắn sợi kép ADN. Nếu vật dò được đánh dấu với 1 chỉ thị như chất đồng vị phóng xạ hoặc 1 enzym chỉ thị sắc kế màu, sự có mặt của trình tự nucleotid đặc hiệu có thể được phát hiện bằng chụp ảnh và chủng loại được chẩn đoán. Như vậy các ADN probe có thể được điều chế đặc hiệu cho loài duy nhất của P.falciparum.
Phần lớn các ADN probe có thể kiếm được là đặc hiệu cho P.falciparum và nhạy với số lượng kí sinh trùng thấp 5 KSTSR thể vô tính/ml máu. Vật dò ARN mang lại nhiều hứa hẹn. Chức năng ARN polymerase về bản chất là sao các bản gen để dịch mã vào protein. Sản phẩm ARN polymerase là một bản sao của ADN, chúng có cùng một trình tự base duy nhất như ADN và khi tách biệt thành các sợi đơn có thể lai với nó. Tuy nhiên ADN kém ổn định và phản ứng chéo loài có thể xuất hiện. Kĩ thuật có thể phát hiện được10 KSTSR/ml máu.
Phản ứng chuẩn (the standard reaction):
Cho đến nay đã có quá nhiều ứng dụng của PCR để chẩn đoán loài, mỗi ứng dụng có thể có các quy trình phản ứng riêng. Tuy nhiên mọi quy trình đều có nguyên tắc chung gồm các bước và các thành phần chính sau:
Mẫu ADN chứa 50 mM KCl, 10 mM Tris.HCl (pH = 8,4 ở nhiệt độ phòng thí nghiệm), 1,5 mM MgCl2, 100 µg/ml gelatin, 0,25 µM mỗi loại mồi (primer),
200 µM mỗi loại deoxynucleotid triphosphate (dATP, dCTP, dGTP và TTP) và 2,5 đơn vị Taq polymerase. Loại mẫu ADN có thể thay đổi, tuy nhiên nó thường có khoảng 102 đến 105 đơn vị khuôn mẫu (khoảng 0,1 µg ADN gen người).
Sự khuếch đại có thể được thực hiện một cách thuận tiện trong máy chu kì nhiệt ADN (ADN Thermal reactor - Hybaid - England) sử dụng chương trình chu kì - bước (cycle - step) để làm biến tính (denature) ở 90,40C trong 20 giây, bắt cặp (aneal) ở 550C trong 20 giây và kéo dài (extend) ở 720C trong 30 giây với tổng số 30 chu kì.
Những điều kiện trên được sử dụng để khuếch đại một phạm vi rộng các chuỗi đích với độ đặc hiệu rất cao.
Ưu điểm và nhược điểm của xét nghiệm
PCR là kĩ thuật hiện đại dựa trên cơ sở phân tích mã di truyền, nên có độ chính xác cao giúp chẩn đoán tới loài. Muốn thực hiện cần phải có trang thiết bị hiện đại, điều kiện phòng thí nghiệm đúng tiêu chuẩn và có đội ngũ cán bộ trình độ cao để sử dụng, phân tích kết quả.
Bằng cách khuếch đại đoạn nucleotid đặc trưng của từng loài kí sinh trùng sốt rét, kĩ thuật PCR có thể phát hiện kí sinh trùng trong máu với độ nhạy cao không kĩ thuật nào so được vì chỉ cần có KSTSR trong mẫu thử là có hiện diện của nucleic acid đích và được PCR khuếch đại.
Do thử nghiệm PCR quá nhạy cảm, nên khi áp dụng trong chẩn đoán một vấn đề rất quan trọng phải chú ý là hiện tượng dương tính giả, chủ yếu do mẫu thử bị nhiễm các sản phẩm PCR trước đó. Chỉ cần mẫu thử bị nhiễm một hoặc vài mảnh sản phẩm PCR thì các mảnh này sẽ được khuếch đại và cho kết quả dương tính nhưng là dương tính giả.
Địa chỉ xét nghiệm PCR P.falci uy tín
Để nghiên cứu về đặc tính kháng thuốc cũng như để phân biệt sốt rét tái phát hay tái nhiễm, người ta dùng kỹ thuật khuếch đại chuỗi DNA hay còn gọi là kỹ thuật PCR. Tuy nhiên, kỹ thuật này đòi hỏi thiết bị đắt tiền và nhân lực có tay nghề cao, đến nay chỉ có vài cơ sở y tế tuyến trên mới thực hiện được.
Alo Xét Nghiệm là đơn vị y tế chuyên khoa với được nhiều người tin tưởng và lựa chọn làm xét nghiệm PCR P.falci.
Alo Xét Nghiệm có hệ thống trang thiết bị y tế hiện đại được nhập khẩu từ nước ngoài cho ra các kết quả nhanh chóng, chính xác 99,99%. Đội ngũ y bác sĩ chuyên khoa giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm trực tiếp xét nghiệm mang đến sự chính xác, an toàn cho người bệnh.
Nhân viên phục vụ tận tình, chu đáo, thủ tục nhanh chóng, không phải chờ đợi lâu.
Chỉ với thao tác rất đơn giản là gọi điện đến tổng đài 1900 989 993 là sẽ có kỹ thuật viên của Alo Xét Nghiệm trực tiếp đến tận nơi, luôn sẵn lòng phục vụ quý khách.
