Căn bệnh u xơ tử cung luôn là nỗi sợ của rất nhiều chị em phụ nữ. Mặc dù là căn bệnh lành tính và không đáng sợ như ung thư tử cung nhưng một số biến chứng của u xơ tử cung có thể gây nguy hiểm cho người bệnh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của phụ nữ.
Vậy u xơ tử cung là gì, biểu hiện như thế nào và cách phòng tránh đối với biến chứng của u xơ tử cung như thế nào?
1. U xơ tử cung là gì?
U xơ tử cung là căn bệnh thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản hoặc trong giai đoạn mãn kinh. Số liệu thống kê cho thấy, phụ nữ trên 30 tuổi có tỷ lệ mắc bệnh u xơ tử cung là 50% và những người từ 50 tuổi trở lên là 70%.
1.1. U xơ tử cung - bệnh của phụ nữ
U xơ tử cung được gọi là căn bệnh của phụ nữ bởi đặc trưng của bệnh này là các u thịt lành tính bắt nguồn từ các cơ của tử cung. Các khối u thịt lành tính này có thể xuất hiện ở mọi vị trí trên tử cung, tuy nhiên chúng không làm ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của người bệnh ở một giới hạn nhất định.
U xơ tử cung là bệnh phụ khoa thường gặp ở phụ nữ trong tuổi sinh sản
Nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời, khối u sẽ phát triển vượt tầm kiểm soát, lúc này chúng có thể đem lại nhiều biến chứng khó lường. Điển hình là ảnh hưởng trực tiếp tới chức năng sinh sản của nữ giới và di căn thành ung thư từ khối u xơ. Tuy nhiên đây là trường hợp rất hiếm gặp.
1.2. Vị trí phát triển của u xơ tử cung
Một số vị trí phát triển của khối u xơ tử cung
Một số vị trí phát triển của bệnh u xơ tử cung, bao gồm:
- Khối u nằm dưới niêm mạc tử cung thường gây rong kinh cho phụ nữ.
- Khối u bên trong lòng tử cung và phát triển về phía âm đạo.
- U xơ tử cung kẽ nằm ngay tại lớp cơ của thành tử cung, chèn ép những vùng tiểu khung khiến bệnh nhân đau đớn.
- Khối u tại vị trí liên kết giữa tử cung và cổ tử cung là dạng cực kỳ hiếm xuất hiện, gây chèn ép tiểu khung và khiến người bệnh đau đớn. Nếu phụ nữ có thai được chẩn đoán có khối u tại vị trí này sẽ gây ảnh hưởng nguy hiểm tới quá trình sinh nở.
- Khối u nằm dưới thanh mạc thường có cuống và hay nhầm với u buồng trứng.
2. Biểu hiện của bệnh u xơ tử cung
Các dấu hiệu u xơ tử cung không phải ai cũng gặp, tuy nhiên vẫn cần chú ý một số biểu hiện dưới đây để biết tình trạng sức khỏe của chính mà và đi khám kịp thời để được chẩn đoán bệnh chính xác nhất.
2.1. Ra máu âm đạo
Ra máu âm đạo là một trong những triệu chứng đặc trưng của u xơ tử cung và đây là dấu hiệu cho thấy khối u đang bắt đầu phát triển trong cơ thể người bệnh. Nguyên nhân xảy ra tình trạng này là do khối u nằm gần với niêm mạc tử cung nên có xu hướng làm dày lớp nội mạc nên khi bắt đầu chu kỳ chúng sẽ bong tróc ra và tạo nên lượng máu kinh nguyệt rất lớn, thậm chí có thể có nhiều máu cục mỗi khi có kinh.
Xuất huyết tử cung bất thường là triệu chứng dễ gặp
Có nhiều trường hợp còn gặp tình trạng ra máu âm đạo kéo dài xuất hiện ngoài chu kỳ kinh hoặc sau chu kỳ. Việc mất máu nhiều khiến bệnh nhân thiếu máu, xanh xao, người mệt mỏi, chán ăn, giảm thể lực…
Đối với phụ nữ mang thai có lượng hormone dồi dào ở trong giai đoạn tam cá nguyệt đầu tiên sẽ thúc đẩy khối u phát triển lớn hơn nữa và dễ dẫn đến nhiều vấn đề nghiêm trọng khác như xuất huyết âm đạo hoặc gây sảy thai. Trong trường hợp này, bác sĩ sẽ sử dụng thuốc cầm máu để hỗ trợ.
2.2. Thống kinh dữ dội
Thống kinh là tình trạng đau bụng mà nữ giới thường gặp khi đến ngày hành kinh. Nếu như khối u xơ nằm tại vị trí sâu bên trong cơ thành tử cung sẽ khiến người bệnh có cơn thống kinh dữ dội khi đến chu kỳ kinh nguyệt.
Nguyên nhân là do mỗi khi đến kỳ kinh nguyệt tử cung phải co bóp để đẩy máu kinh ra ngoài, các mạch máu đến với khối u co thắt làm dẫn đến tình trạng thiếu máu, hoại tử khiến người bệnh đau đớn.
Nếu khối u xơ có kích thước quá lớn bị hoại tử vì thiếu máu nuôi dưỡng thì cơn đau bụng nơi hạ vị cần được cấp cứu như một bệnh lý ngoại khoa và cần được phẫu thuật khẩn cấp.
2.3. Thay đổi thói quen đi vệ sinh
Với những bệnh nhân có khối u nằm gần bàng quang sẽ có phản xạ kích thích làm người bệnh đi tiểu nhiều hơn bình thường. Khi kích thước của khối u lớn, nó sẽ chèn ép hoặc đè lên bàng quang khiến thể tích bàng quang giảm và đây chính là yếu tố làm thay đổi thói quen đi vệ sinh của người bệnh, khiến người bệnh đi tiểu tiện nhiều hơn bình thường.
Bên cạnh việc chèn ép lên bàng quang, khối u còn có thể gây áp lực cho trực tràng làm cho chất thải bên trong lòng ruột không thể di chuyển ra bên ngoài bình thường. Từ đó khiến người bệnh bị táo bón. Ngoài ra, sự kích thích của khối u xơ sẽ khiến bệnh nhân luôn trong cảm giác mót rặn dù cho không đi ngoài được gì.
2.4. Đau khi quan hệ tình dục
Khối u phát triển gần hoặc ngay tại cổ tử cung hay tạo áp lực đè lên tử cung đều khiến bạn gặp phải tình trạng đau khi quan hệ tình dục và bị chảy máu âm đạo với lượng máu từ ít cho đến vừa.
U xơ mọc tại các vị trí này đều dễ tiếp xúc trực tiếp với bất kỳ vật nào thâm nhập vào và khiến người nữ giới bị đau, khó chịu. Do đó, nếu có biểu hiện đau khi quan hệ hay chảy máu trong và sau khi quan hệ, chị em phụ nữ cần phải đi kiểm tra ngay.
2.5. Đau bụng hoặc đau vùng lưng dưới
Người bệnh cảm thấy thấy đau bụng hoặc đau vùng lưng dưới là do kích thước khối u lớn gây áp lực cho vùng xương chậu, thành bụng hay lưng dưới và gây ra khó khăn, cản trở trong sinh hoạt thường ngày khi tập thể dục hoặc thay đổi tư thế.
Đau bụng vùng dưới là triệu chứng thường thấy khi bị u xơ tử cung
Nếu người bệnh bị đau cơ hoặc đau cột sống thì cần đi khám và chụp cộng hưởng từ, đồng thời làm các xét nghiệm khác để xem có phải thực sự là u xơ tử cung hay không.
3. Biến chứng nguy hiểm của bệnh u xơ tử cung
Với những trường hợp u xơ tử cung có kích thước nhỏ sẽ không gây triệu chứng gì đáng kể và có thể biến mất khi phụ nữ đến tuổi mãn kinh. Tuy nhiên, nếu khối u phát triển lớn dần, có những biến chứng của u xơ tử cung xảy ra thì chúng có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh. Dưới đây là những biến chứng nguy hiểm của bệnh u xơ tử cung:
3.1. Thiếu máu
Thiếu máu vừa là biến chứng, vừa là biểu hiện của người mắc u xơ tử cung. Khi thiếu máu, người bệnh sẽ thường xuyên thấy mệt mỏi, sắc mặt kém hồng hào, làn da xanh xao và cơ thể uể oải không có sức lực để thực hiện các công việc hàng ngày.
Tình trạng thiếu máu cấp tính do máu kinh ra nhiều, ồ ạt và kéo dài trong nhiều ngày có thể khiến bệnh nhân thiếu máu lên não, gây chóng mặt, ngất xỉu thậm chí nguy hiểm tới tính mạng, tử vong nếu số lượng máu mất quá lớn.
Nếu tình trạng này không được phát hiện và điều trị sớm, để kéo dài sẽ chuyển sang giai đoạn thiếu máu mãn tính. Người bệnh sẽ thiếu sức khỏe để lao động, sụt cân rõ rệt, choáng váng khi lao động nặng.
3.2. Khối u to gây chèn ép các cơ quan xung quanh
Khi khối u phát triển lớn dần sẽ chèn ép vào các cơ quan lân cận gây biến chứng như sau:
- Nếu khối u đè vào bàng quang sẽ khiến người bệnh tiểu khó, tiểu rắt, tiểu tiện nhiều lần trong ngày, mót tiểu.
- Nếu khối u đè vào niệu quản sẽ gây ứ đọng nước tiểu trong bể thận, gây viêm đài bể thận hoặc sỏi thận…
- Nếu khối u chèn ép vào trực tràng sẽ gây táo bón, gây đau khi đại tiện, phân rắn.
- Nếu khối u chèn ép tĩnh mạch sẽ khiến người bệnh bị phù chi dưới.
Hình ảnh khối u xơ tử cung kích thước lớn
3.3. Xoắn khối u dưới phúc mạc
Người bệnh có biểu hiện bất chợt đau dữ dội ở hố chậu phải kèm theo nôn mửa, bí trung đại tiện, choáng, ngất xỉu do quá đau. Nếu không can thiệp y tế và tiếp nhận điều trị đúng cách, kịp thời, bệnh nhân có thể gặp biến chứng viêm phúc mạc, bệnh sẽ tiến triển xấu nhanh và có thể dẫn đến nguy cơ tử vong.
3.4. Biến chứng nhiễm khuẩn
Một số biến chứng nhiễm khuẩn mà người bệnh u xơ tử cung có thể gặp như:
- Nhiễm khuẩn ngay tại khối u gây ra những cơn đau bụng, sốt, toàn thân suy sụp, xét nghiệm bạch cầu trong máu tăng. Khi khám phụ khoa,
- Nhiễm khuẩn lan sang các cơ quan xung quanh
- Nhiễm khuẩn lây lan ra toàn bộ cơ thể
- Viêm niêm mạc tử cung sẽ gây ra tình trạng khí hư có mủ, mùi hôi, đau bụng hạ vị, người bệnh có thể bị sốt
- Viêm ống dẫn trứng cấp hoặc mạn tính gây ra tình trạng người bệnh bị sốt, chảy máu âm đạo, đau bụng vùng hố chậu. Người bệnh có thể chậm có thai nếu gặp biến chứng này.
- Ung thư hóa: đây là biến chứng rất hiếm gặp, khó chẩn đoán
3.5. Hiếm muộn hay vô sinh
Sau khi đến khám vì không có thai trong thời gian dài dù không dùng bất kỳ biện pháp tránh thai nào, nhiều chị em phát hiện mắc u xơ tử cung. Vì thế, hiếm muộn hay vô sinh đều là một trong những biến chứng của u xơ tử cung.
Các bác sĩ cho rằng tình trạng vô sinh ở bệnh nhân u xơ tử cung là do:
- Chu kỳ kinh nguyệt không phóng noãn: đây là hiện tượng buồng trứng không có nang noãn chín nên khi hành kinh không diễn ra hiện tượng phóng noãn. Vì vậy người phụ nữ không thể thụ thai bằng đường quan hệ tình dục.
- Nồng độ hormone estrogen trong cơ thể bệnh nhân quá cao là điều kiện không thuận lợi để có thai.
- Khối u xơ tử cung có kích thước to, làm rối loạn sự co bóp của cơ trơn tử cung khiến việc di chuyển của tinh trùng đến gặp trứng bị cản trở. Hay khi trứng và tinh trùng đã thụ tinh nhưng gặp khó khăn khi hợp tử di chuyển mà không bám được vào niêm mạc tử cung để phát triển.
- Niêm mạc tử cung không bình thường khiến hợp tử không bám vào tử cung để phát triển được.
- Người bệnh cũng gặp khó khăn trong việc mang thai nếu khối u xơ tử cung nằm ở đoạn eo hoặc kẽ tử cung.
Bị u xơ tử cung khi mang thai ảnh hưởng rất lớn tới sức khỏe thai kỳ
3.6. Ảnh hưởng của u xơ tử cung trong thai kỳ
Nếu mẹ bầu phát hiện mình mắc u xơ tử cung thì sẽ gây nhiều ảnh hưởng trong quá trình mang thai. Cụ thể:
- Trong thai kỳ: sự phát triển của thai nhi sẽ bị hạn chế do khối u xơ tử cung, đồng thời mẹ bầu có khả năng sinh mổ cao hơn so với những phụ nữ không mắc u xơ tử cung.
- Khối u còn ảnh hưởng đến sự bình thường của ngôi thai, khiến thai nhi có thể không xoay được về ngôi thuận để sinh theo đường âm đạo.
- Ngoài ra, u xơ tử cung còn khiến rau thai vỡ ra khỏi thành tử cung vì nó bị chặn bởi một khối u xơ. Điều này khiến thai nhi bị thiếu oxy, gây nguy hiểm đến tính mạng của em bé trong bụng mẹ.
- Đối với thời kỳ chuyển dạ, khối u sẽ gây rối loạn sự co bóp của cơ trơn tử cung, gây khó khăn khi mẹ bắt đầu chuyển dạ. Nó cũng có thể thành u tiền đạo, là chướng ngại vật cản trở đường ra của thai nhi.
- Khi đến giai đoạn 3 của thời kỳ chuyển dạ, tức giai đoạn sổ rau, mẹ bầu bị u xơ tử cung có thể bị sót rau, chảy máu tử cung không cầm hoặc đờ tử cung (tức tử cung không có chặt thành khối an toàn sau sổ rau).
- Giai đoạn sau khi sinh, bệnh nhân có nguy cơ cao bị viêm niêm mạc tử cung.
4. Phương pháp chẩn đoán u xơ tử cung
Để chẩn đoán u xơ tử cung, thường các bác sĩ sẽ dựa trên các triệu chứng lâm sàng như sắc mặt nhợt nhạt, bụng dưới to bất thường... hay thực hiện các chẩn đoán hình ảnh để kết luận chính xác nhất.
Các chuyên gia khuyến cáo bệnh nhân mắc u xơ tử cung tuyệt đối không được tự ý điều trị tại nhà khi chưa có kết quả chẩn đoán và chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp với tình trạng u mà người bệnh mắc phải. Với trường hợp nhẹ, phát hiện sớm thì chỉ cần dùng thuốc để khống chế và thu nhỏ kích thước các khối u.
Tuy nhiên, lời khuyên của bác sĩ là nên thực hiện phẫu thuật và có rất nhiều trường hợp cần phải phẫu thuật u xơ tử cung bởi vì một số lý do sau:
- Nữ giới trẻ tuổi mắc u xơ tử cung khiến tỷ lệ thụ thai thấp, có khả năng vô sinh.
- Đối với phụ nữ mang thai bị u xơ tử cung, các khối u chèn ép làm thai nhi bị dị dạng khuyết tật, nguy cơ sảy thai cao.
- U xơ tử cung khiến các niêm mạc dễ bị tổn thương gây rong kinh, băng huyết. Khi các khối u xoắn lại, người bệnh sẽ cảm thấy bị đau bụng nhiều.
- Với những trường hợp khối u đã phát triển lớn sẽ tác động đến các cơ quan xung quanh tử cung như bàng quang, đại tràng gây các triệu chứng như tiểu rắt, táo bón, tiêu chảy… mà dùng thuốc sẽ không điều trị được bệnh.
5. Biện pháp phòng tránh bệnh u xơ tử cung
U xơ tử cung thường không quá nguy hiểm và xuất hiện chủ yếu ở những chị em phụ nữ hiện đang trong độ tuổi sinh sản. Tuy nhiên, nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời bệnh cũng gây nhiều biến chứng nguy hiểm. Vì thế việc phòng ngừa bệnh là rất cần thiết. Dưới đây là 5 biện pháp giúp phòng ngừa u xơ tử cung hiệu quả:
- Chế độ dinh dưỡng hợp lý: việc ăn uống không khoa học, thiếu lành mạnh là một trong những yếu tố khiến u xơ tử cung phát triển. Một số loại thực phẩm làm gia tăng kích thước khối u, trong khi đó một số loại thực phẩm có thể hạn chế kích thước khối u. Do đó, việc xây dựng chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh, phù hợp với bản thân là hết sức quan trọng để phòng ngừa u xơ tử cung. Một số loại thực phẩm, hoa quả giàu vitamin và protein rất tốt cho cơ thể và sức khỏe của phái đẹp như: bưởi, cam, chanh, sữa đậu nành, đậu lăng… Đồng thời cần hạn chế các thực phẩm có chứa hàm lượng muối cao, sữa có hàm lượng chất béo cao, caffeine, ăn ít các loại thịt đỏ…
- Tập luyện thể thao đều đặn: các chuyên gia cho biết nếu tập thể dục thường xuyên sẽ phụ nữ giúp giảm lượng mỡ thừa, lưu thông khí huyết, giảm nguy cơ mắc u xơ tử cung. Ngoài ra, thể dục thể thao còn giúp tăng cường sức khỏe, tăng sức đề kháng, tăng sức dẻo dai, bền bỉ của cơ thể. Nếu duy trì chế độ tập luyện mỗi ngày có thể giảm nguy cơ mắc u xơ tử cung từ 30 - 40%.
- Kiểm soát cân nặng: nhiều nghiên cứu cho thấy, những người nữ giới bị thừa cân béo phì có nguy cơ mắc u xơ tử cung cao hơn người bình thường khoảng 10 - 20%. Do đó, tình trạng tăng cân quá nhanh, không có kiểm soát hay thừa cân béo phì đều là những yếu tố nguy cơ gây bệnh u xơ tử cung.
- Hạn chế việc nạo hút, phá thai: các bác sĩ cho biết việc nạo hút thai nhiều lần đang trở thành nguyên nhân chính dẫn đến căn bệnh u xơ tử cung. Lý do là bởi nạo hút thai gây mất máu, hao tổn khí huyết và rối loạn chức năng cơ quan sinh dục, làm nội tiết tố nữ estrogen bị rối loạn khiến hình thanh u xơ tử cung.
- Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ: bác sĩ luôn khuyên chị em phụ nữ nên thực hiện kiểm tra phụ khoa định kỳ 6 tháng/lần. Điều này giúp phát hiện bệnh sớm bởi những biểu hiện ở giai đoạn đầu của bệnh khó phát hiện, dễ nhầm lẫn với những căn bệnh thông thường khác.
