1. Một số triệu chứng bệnh ung thư vòm họng giai đoạn đầu

Ung thư vòm họng (UTVH) là bệnh lý ác tính phát sinh từ các tế bào ở vùng vòm họng - phần cao nhất của hầu họng, ngay phía sau của mũi. Ung thư vòm mũi họng gặp chủ yếu loại ung thư biểu mô không biệt hóa của vòm mũi họng là một trong những loại ung thư phổ biến và mang tính khu vực. Nam giới mắc bệnh nhiều hơn nữ giới, với tỷ lệ khoảng 2-3 nam/1 nữ.

1.1. Đau rát họng

Khối u ung thư vòm họng phát triển, chèn ép hạch bạch huyết và gây đau rát họng thường xuyên, kể cả khi nuốt nước bọt. Bên cạnh đó sự có mặt của khối u ngay vòm họng khiến việc nuốt thức ăn khó khăn hơn, gây cảm giác đau nhức, khó chịu. Thức ăn dễ bám dính khiến bệnh nhân cũng dễ bị mắc nghẹn hơn.

Tuy nhiên, triệu chứng bệnh này rất dễ nhầm lẫn với bệnh viêm nhiễm đường hô hấp khác. Điểm khác biệt là ung thư vòm họng thường gây đau rát ở một bên cổ họng, không đáp ứng với thuốc điều trị thông thường.

1.2. Nghẹt mũi

Tai - mũi - họng là ba cơ quan có mối liên hệ mật thiết, ung thư vòm họng cũng gây ảnh hưởng bằng các cơn nghẹt mũi xảy ra thường xuyên. Tình trạng này thường xuất hiện ở giai đoạn đầu của bệnh, kèm theo các đợt tiết nhầy và chảy máu. Vì thế nếu người bệnh bị nghẹt mũi 1 bên kèm chảy máu tái phát nhiều lần trong thời gian dài thì cần sớm đi kiểm tra.

1.3. Xuất hiện hạch ở cổ

Đây là triệu chứng điển hình và thường gặp nhất của ung thư vòm họng. Khoảng 60 - 90% các trường hợp mắc bệnh bị nổi sưng hạch bạch huyết vùng cổ hoặc dưới hàm. Đặc điểm nổi hạch do ung thư vòm họng là các hạch sưng không mất đi mà phát triển ngày càng to hơn, khiến người bệnh đau nhức.

Triệu chứng này có thể cho biết ung thư vòm họng bắt đầu lan rộng và di căn sang các cơ quan khác, việc điều trị bệnh sẽ gặp nhiều khó khăn hơn.

1.4. Ho có đờm

Đi kèm với triệu chứng đau họng, bệnh nhân ung thư vòm họng cũng thường bị ho dai dẳng, ho khạc ra đờm có máu, khàn tiếng, mất giọng. Triệu chứng này nặng hơn về đêm, tái phát nhiều lần vì các thuốc chữa cảm cúm và ho thông thường chỉ làm giảm triệu chứng tạm thời.

1.5. Ù tai

Giống như các triệu chứng gây ra khác, ung thư vòm họng cũng khiến bệnh nhân thường bị ù một bên tai, tiếng trầm như ve keo hoặc tiếng xay thóc. Bệnh tiến triển càng nặng thì tình trạng này cũng xảy ra liên tục, gây suy giảm thính lực, tổn thương màng nhĩ. Triệu chứng này gây nhiều đau đớn, khó chịu cho người bệnh.

1.6. Đau đầu

Bệnh nhân ung thư vòm họng thường bị đau nửa đầu, đau sâu trong hốc mắt, triệu chứng ban đầu không thường xuyên và gây nhiều đau đớn. Tuy nhiên về sau khi khối u vòm họng phát triển lớn gây chèn ép dây thần kinh làm tần suất và mức độ đau cũng tăng lên. Kèm theo đó, bệnh nhân cũng bị cảm giác tê bì nửa vùng mặt cùng bên bị đau đầu.

1.7. Giọng nói biến đổi

Khối u ung thư lớn lên sẽ chèn ép, làm biến đổi các dây thanh âm cổ họng, khiến giọng nói của bệnh nhân thường khàn đi. Khàn tiếng, biến đổi giọng nói có thể do các bệnh lý khác, nhưng nếu triệu chứng này kéo dài hơn 3 tuần, không đáp ứng điều trị với thuốc thông thường thì nên tới cơ sở y tế kiểm tra, sàng lọc ung thư vòm họng nhé.

Ngoài các dấu hiệu trên, ung thư vòm họng tiến triển cũng gây các triệu chứng toàn thân như: sụt cân nhanh chóng, cơ thể mệt mỏi, ho ra máu hoặc chất đen, khó thở,… Như vậy¸ triệu chứng ung thư vòm họng rất dễ nhầm lẫn với viêm họng và các bệnh lý đường họng thông thường. 

Điểm khác biệt lớn nhất là thời gian triệu chứng kéo dài và không đáp ứng điều trị. Vì thế nếu gặp phải các triệu chứng điển hình trên kéo dài từ 2 - 3 tuần không khỏi, không nên chủ quan nghĩ rằng do viêm họng thông thường mà cần đi kiểm tra xét nghiệm.

2. Một số nguyên nhân ung thư vòm họng

2.1. Virus Epstein-Barr (EBV)

Dựa trên sự tăng cao của kháng huyết thanh anti-EBV có trong máu của các bệnh nhân ung thư vòm họng và sự có mặt của ADN virus trong nhân các tế bào ung thư có thể thấy được vai trò quan trọng của virus này trong nguyên nhân gây bệnh.

2.2. Yếu tố môi trường

Thức ăn giàu các chất nitrosamine (thịt muối, thịt hun khói….) dễ bay hơi là một tác nhân sinh ung thư đã được biết tới, gây ung thư biểu mô mũi, xoang trên thực nghiệm.

2.3 Bất thường nhiễm sắc thể

Các nghiên cứu về biến đổi di truyền ở những bệnh nhân ung thư vòm mũi họng đã phát hiện những tổn thương trên các NST 3p, 9p, 11q, 13a, 14q và 16q có ảnh hưởng tới vùng chứa các gene ức chế hình thành u.

3. Cách phát hiện và chẩn đoán ung thư vòm họng

3.1. Thăm khám lâm sàng

Soi tai mũi họng và khám hạch cổ: cho phép quan sát rõ tổn thương, đánh giá vị trí tổn thương, hình dạng, kích thước, mức độ lan rộng của bệnh và kết hợp sinh thiết giúp chẩn đoán mô bệnh học. Thăm khám hạch cổ và hạch ngoại vi nhằm phát hiện ra các tổn thương hạch có giá trị trong đánh giá giai đoạn bệnh ung thư vòm.

Các triệu chứng gợi ý di căn xa: dưới 10% trường hợp có di căn xa tại thời điểm chẩn đoán ban đầu, thường gặp nhất là di căn xương gây đau hoặc gãy xương bệnh lý, hiếm hơn có thể gặp di căn gan hoặc di căn phổi

Thăm khám toàn trạng: giúp cho việc xác định phác đồ điều trị và tiên lượng bệnh cho bệnh nhân.

3.2 Các xét nghiệm cận lâm sàng                

· Chụp cắt lớp vi tính (CT-scan)  và chụp cộng hưởng từ (MRI):  cho phép đánh giá thể tích u, mức độ xâm lấn tại chỗ, tại vùng.

· Các xét nghiệm đánh giá di căn xa: chụp X-quang ngực, siêu âm bụng và xạ hình xương là các xét nghiệm cần thiết trong tìm kiếm di căn xa. PET/CT-scan là phương pháp hiện đại có giá trị cao trong tìm kiếm các di căn xa.

· Xét nghiệm máu: Các xét nghiệm công thức máu, sinh hóa máu giúp đánh giá tình trạng toàn thân và chức năng gan, thận, Định liều tải lượng virus huyết thanh, kháng thể kháng EBV type IgA/antiEA và IgA/antiVCA.

3.3. Mô bệnh học

Phân loại mô bệnh học của Tổ chức y tế thế giới

· Týp 1: ung thư biểu mô biệt hóa cao: hiếm gặp ở các vùng dịch tễ của bệnh (< 5-10%) nhưng lại hay gặp ở các nước có tỷ lệ mắc bệnh thấp (chiếm 30-40% trường hợp).

· Týp 2: ung thư biểu mô không sừng hóa: chiếm 15-20% trường hợp.

· Týp 3: ung thư biểu mô không biệt hóa là dạng phổ biến nhất ở các vùng dịch tễ của bệnh (80-90%), có mối liên quan với EBV.