1. Virus Adeno là gì? 

Adenovirus đã được phát hiện từ năm 1953 từ những mảnh hạch hạnh nhân, tổ chức tuyến được cắt bỏ. Virus Adeno là những virus chứa DNA chuỗi kép, kích thước đường kính của chúng chỉ từ 70 đến 80 nm và không có vỏ bọc bên ngoài, các capsid có đối xứng hình khối và virus hình đa giác đều được tạo thành bởi 252 capsome.

Virus Adeno thuộc họ Adenoviridae, chúng được chia ra làm hai nhóm chính:  Nhóm gây bệnh ở chim và nhóm gây bệnh ở động vật có vú.

Nhóm gây bệnh cho động vật có vú: bao gồm cả người thì các nhà khoa học đã phân lập được 47 type Adenovirus ở người và một số loài động vật khác. Virus Adenovirus gây bệnh cho người được chia ra làm 6 nhóm ký hiệu A- F dựa vào những đặc điểm sinh lý và sinh hoá và sinh học phân tử.

• Virus Adeno có thể tồn tại khá lâu bên ngoài và gây bệnh:
• Nếu ở nhiệt độ phòng có thể tồn tại trong vòng 30 ngày.
• Nếu nhiệt độ 370C sống được 15 ngày.
• Nếu ở nhiệt độ 40C chúng sống được nhiều tháng
• Nếu -200C sống được nhiều năm.

Đặc biệt, nước sôi 1000C, tia cực tím và cloramin dễ dàng huỷ điệt được virus, khiến nó bị mất độc lực nhanh và chết ở 56 độ C từ 3 đến 5 phút. Ngoài ra, một số dung môi hữu cơ như ete, axeton đều không diệt được virus.

Nguồn truyền nhiễm chủ yếu của Adenovirus là bệnh nhân mang virus trong suốt thời kỳ mắc bệnh:

• Người bệnh dễ bị lây nhiễm do tiếp xúc trực tiếp giữa người với người thông qua đường hô hấp;
• Lây qua niêm mạc do bơi lội, vì nguồn nước rửa bị nhiễm virus có trong dịch tiết từ mắt, mũi hoặc phân của bệnh nhân.
• Tiếp xúc gián tiếp với đồ dùng của bệnh nhân bị nhiễm adenoviruses.

Bệnh Adenovirus có thể gặp ở mọi đối tượng, mọi lứa tuổi. Tuy nhiên, do virus Adeno gây ra bệnh thường gặp ở trẻ em, trẻ sơ sinh hay những đối tượng có sức đề kháng kém như người cao tuổi, người mắc bệnh mạn tính...

Các bệnh do virus adeno gây ra chưa có loại thuốc điều trị đặc hiệu nào. Hiện nay, điều trị các bênh do Adenovirus gây ra chính là điều trị triệu chứng, nâng cao thể trạng, trường hợp nếu có bội nhiễm thì dùng thuốc kháng sinh.

2. Virus Adeno có khả năng gây bệnh gì cho trẻ nhỏ?

Virus Adeno có thể gây bệnh khác nhau trên cơ thể con người, chủ yếu là trẻ em như: Bệnh đường hô hấp, đường tiêu hoá, mắt..... Trong số các nhóm virus gây bệnh thì Virus Adeno nhóm B là có khả năng gây bệnh nhiều và phổ biến nhất. Sau khi gây bệnh, chúng có thể tồn tại nhiều năm ở hạch hạnh nhân. Một số bệnh lý thường gặp do Adenovirus gây ra bao gồm:

2.1 Viêm đường hô hấp

• Viêm họng cấp: Đây là bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Một số biểu hiện như sốt, đau đầu, sưng họng, ho và chảy nước mũi. Tình trạng này thường dài ngày, từ 7 đến 14 ngày và chúng có thể lây lan nhanh trở thành dịch. Tuy nhiên, nếu chỉ chẩn đoán dựa vào các triệu chứng thường khó phân biệt và dễ nhầm lẫn các nhiễm virus khác.
• Viêm họng kết mạc: Các triệu chứng thường giống viêm họng do Adenovirus. Tuy nhiên kèm thêm viêm kết mạc biểu hiện kết mạc mắt đỏ, thông thường không đau và chảy dịch trong. Tình trạng này thường lây lan bùng phát thành dịch nhất là vào mùa hè, chúng có thể lây qua đường hô hấp hoặc khi trẻ em tiếp xúc với nguồn lây bệnh khi đi bơi. 
• Viêm đường hô hấp cấp: Biểu hiện của bệnh này là đau họng, sưng họng, hạch cổ sưng đau, có thể sốt đến 39 độ C, ho. Bệnh diễn biến cấp tính. Tuy nhiên, sẽ khỏi nhanh sau 3 - 4 ngày và thường gặp ở cả trẻ nhỏ và người lớn. Các type gây bệnh là 4, 7.
• Viêm phổi: Chủ yếu là do type 3, 4, 7, 14 gây ra, nó chiếm tỷ lệ khoảng 10% các trường hợp viêm phổi cấp ở trẻ nhỏ. Biểu hiện bệnh này xuất hiện đột ngột khi sốt cao 39 độ C, ho hoặc chảy nước mũi và các dấu hiệu tổn thương ở phổi. Các tổn thương này có thể lan rộng và để lại di chứng. Một số trường hợp nghiêm trọng hơn có thể gây tử vong. Viêm phổi do Virus Adeno có những biến chứng nguy hiểm và tỷ lệ tử vong 8- 10% khi mắc bệnh.

2.2 Viêm kết mạc mắt

Viêm kết mạc hay còn gọi là đau mắt đỏ, bệnh này hay gây thành dịch vào mùa hè do lây qua nước ở bể bơi. Biểu hiện bệnh viêm cấp tính kết giác mạc, kết mạc mắt đỏ, có thể bị một hoặc cả 2 bên, chảy dịch trong. Nếu không kiểm soát và can thiệp kịp thời, dễ bị bội nhiễm vi khuẩn.

2.3. Bệnh viêm dạ dày, ruột

Một số type Adenovirus là một tác nhân virus thường hay gặp trong bệnh viêm dạ dày, ruột cấp tính không do vi khuẩn. Bệnh viêm dạ dày ruột do Virus Adeno chiếm vị trí thứ 2 sau Virus  Rota trong bệnh tiêu chảy. Người bệnh có thường có biểu hiện đi ngoài nhiều nước, thời gian có thể kéo dài khoảng 7 ngày và kèm các dấu hiệu như sốt, nôn, buồn nôn hoặc các dấu hiệu viêm đường hô hấp và viêm kết mạc. Virus Adeno gây bệnh tại đường tiêu hóa và được đào thải trong phân. Vì vậy, đây cũng là nguồn lây lan chủ yếu cho cộng đồng. Chủ yếu do các typ 40, 41 và 31 gây ra. 

2.4. Các bệnh khác

Adenovirus còn có thể gây viêm bàng quang chảy máu ở trẻ em, chủ yếu là bé trai. Trong trường hợp này virus Adeno thường thấy trong nước tiểu và các type gây bệnh là type 11, 12. Ở niệu đạo, tử cung cũng xuất hiện virus Adeno và đây được coi là bệnh lây truyền qua đường tình dục.

Ngoài ra còn một số trường hợp nhiễm virus Adeno nhưng không có biểu hiện triệu chứng. Các chuyên gia y tế gọi là thể ẩn, chúng là nguồn lây nhiễm quan trọng trong cộng đồng.

Một số type gây bệnh cho những người sau khi điều trị đã khỏi bệnh thì những bệnh nhân này có khả năng miễn dịch với Adenovirus. Nhưng họ lại không có khả năng miễn dịch chéo nên cũng nguyên nhân gây bệnh do các type khác.

Virus này dễ lây lan cho cộng đồng. Đặc biệt, Virus adeno gây ra rất nhiều biến chứng nguy hiểm từ những triệu chứng thông thường. Do vậy, các gia đình khi thấy trẻ em có các dấu hiệu nghi ngờ nhiễm virus adeno cần theo dõi thường xuyên, khi có dấu hiệu bất thường cần đưa trẻ tới cơ sở y tế để khám và điều trị.

3. Biện pháp phòng chống dịch bệnh do adenovirus gây ra 

TÍnh đến 9/2022, số ca nhiễm virus Adeno nhập Bệnh viện Nhi Trung ương tăng hơn 44% so cùng kỳ năm ngoái. Theo các chuyên gia y tế thì bệnh chưa có vaccine phòng ngừa, chỉ điều trị theo triệu chứng. Do vậy, để phòng ngừa lây lan và nguy hiểm đến tính mạng trẻ nhỏ. Thì dưới đây là một số biện pháp phòng chống dịch bệnh do adenovirus gây ra.

• Luôn đảm bảo nguồn nước sinh hoạt sạch và đủ dùng. Nếu những vùng nước có dấu hiệu ô nhiễm, cần sử dụng nguồn nước sạch đã được khử trùng.
• Giữ gìn vệ sinh cá nhân sạch sẽ, không nên dùng chung khăn mặt. Khi dùng xong thì nên giặt khăn bằng xà phòng, phơi dưới ánh nắng.
• Khi chăm sóc những bệnh nhân nhiễm bệnh thì không được dùng chung đồ với người bệnh. Đặc biệt là không sử dụng chung khăn mặt, bát, thìa, cốc, chén, giường. Vì và các đồ dùng có thể bị nhiễm các chất xuất tiết của bệnh nhân.
• Cần thực hiện sát trùng, khử khuẩn các đồ dùng của người bệnh trong giai đoạn mắc bệnh.

Bệnh do virus adeno rất dễ lây lan trong cộng đồng bằng nhiều hình thức, cả trực tiếp và gián tiếp, nên chúng cũng dễ bùng phát thành dịch. Chính vì vậy, khi bản thân hay những người xung quanh nhiễm Adenovirus thì cần có các biện pháp phòng ngừa hợp lý, tránh bệnh bùng phát thành dịch.